کد مطلب:303685 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:129
داستان نزول سوره مبارکه (هل اتی)
ابن عباس می گوید: حسن و حسین علیهماسلام بیمار شدند پیامبر با جمعی از یاران به عیادتشان آمدند و به علی علیه السلام فرمودند: ای ابوالحسن خوب بود نذری برای شفای فرزندان خود می كردی علی و فاطمه علیهماالسلام و فضه كه خادمه انها بود نذر كردند كه اگر آنها شفا یابند سه روز روزه بگیرند (طبق بعضی از روایات حسن و حسین علیهماالسلام نیز گفتند با هم نذر می كنیم روزه بگیریم).
چیزی نگذشت كه هر دو شفا یافتند، در حالی كه از نظر مواد غذایی دست خالی بودند علی علیه السلام مقداری جو قرض نمود و فاطمه علیهاالسلام یك سوم آن را آرد كرد و نان پخت، هنگام افطار سائلی بر در خانه آمد و گفت: السلام علیكم یا اهل بیت محمد صلی الله علیه وآله سلام بر شما ای خاندان پیامبر (ص) مستمندی از مستمندان مسلمین هستم غذایی به من بدهید خداوند بر شما از غذاهای بهشتی مرحمت كند، آنها همگی آن مسكین را بر خود مقدم داشتند سهم خود را به او دادند و آن شب جز با آب افطار نكردند.
روز دوم همچنان روزه گرفتند و موقع افطار وقتی كه غذا را آماده كرده بودند (یعنی همان نان جوین را بر سر سفره نهاده بودند) یتیمی بر در خانه آمد و تقاضای كمك كرد آن شب نیز ایثار كردند و غذای خود را همگی به او دادند و بار دیگر خود با آب افطار كردند و روز بعد را نیز روزه گرفتند در سومین روز اسیری هنگام افطار بر در خانه آمد و تقاضای كمك كرد باز هر كدام سهم غذای خود را به او دادند و خود با آب افطار كردند هنگامی كه صبح شد علی علیه السلام دست حسن (ع) و حسین (ع) را گرفته بود وخدمت رسول خدا صلی الله علیه واله آمدند هنگامی كه رسول خدا (ص) آنها را مشاهده كرد دید از شدت گرسنگی می لرزند فرمود: این حالی را كه در شما می بینم برای من بسیار گران است سپس برخاست و با آنها حركت كرد هنگامی كه وارد خانه حضرت فاطمه زهرا سلام آله علیها شد دید در محراب عبادت ایستاده در حالی كه از شدت گرسنگی شكم او به پشت چسبیده و چشمهایش به گودی نشسته، پیامبر (ص) ناراحت شد. در همین هنگام جبرئیل نازل گشت و گفت ای محمد این سوره را بگیر، خداوند با چنین خاندانی به تو تبریك می گوید سپس سوره مباركه (هَلْ اَتی) را بر او خواند و بعضی از مفسران معتقدند كه از آیه پنجم سوره مباركه (هَلْ اَتی) تا كانَ سَعْیُكَمْ مَشْكُوراً كه مجموعاً هیجده آیه است در این موقع نازل گشت. [1] علمای شیعه همه اتفاق نظر دارند كه این هیجده آیه یا مجموع این سوره در ماجرای فوق نازل شده است.
بسیاری از متعصبان و مخالفان اهل بیت تلاش می كنند كه در كتابهای خود ثابت كنند كه این سوره (هَلْ اتی) از سوره های مكی است و حال آن كه داستان شأن نزول مربوط به بعد از تولد امام حسن و امام حسین علیهماالسلام است و آنها نیز در مدینه به دنیا آمده اند!
بعضی از بهانه جویان كه حاضر نیستند این آیات را از فضایل اهل بیت علیهم السلام بدانند از طریق دیگر وارد شده اند و آن این كه می گویند مگر ممكن است سه روز تحمل گرسنگی را داشته باشند؟! و فقط با آب افطار كنند ولی این مسئله امروز در دنیا مورد قبول است كه بسیاری از پزشكان برای علاج بیماران خود دستور امساك را صادر می كنند و ای بسا برای درمان قطعی بیماران خود گاهی چندین روز از خوردن هر نوع غذا مریض خود را منع می كنند و اتفاقاً به نتیجه می رسند.
عجیب تر این كه مرحوم علامه امینی صاحب كتاب الغدیر در جلد سوم این كتاب از 34 نفر از علمای معروف اهل سنت نام می برد كه این حدیث را در كتابهای خود آورده اند و در بعضی از روایات از خود علی علیه السلام نقل شده كه در موارد متعدد به نزول این آیات در مورد خود و فرزندانش در مقابل مخالفان استدلال كرده است. [2] .
11 - حم وَ الْكِتابِ الُمبین اِنّا اَنْزَلناهُ فی لَیْلَةٍ مُبارَكَةٍ... دُخان (1-2) حّم یعنی قسم به قرآن حكمت بیان كه ما قرآن را در شبی مبارك نازل كردیم. در تفسیر صافی به روایت از حضرت امام موسی كاظم علیه السلام نقل كرده: مردی نصرانی از آن امام معصوم علیه السلام از باطن این آیه سؤال كرد آن حضرت فرمود: حم = حضرت محمد (ص) است والكتاب المبین حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام است، و اما لیلة مبارك حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است.
12 - اِنّا اَنْزَلناه فی لَیْلَةِ الْقَدْر. (قدر/1)
همانا ما قرآن را در شب قدر نازل كردیم در تفسیر فرات بن ابراهیم اینگونه آمده است:
القدر، الله، و اللیلة فاطمه. قدر خداوند است، لیلة فاطمه زهرا سلام علیها است.
13 - اِنّا اَعْطَیْناكَ الْكَوْثَر. (كوثر/1)
ما به تو ای رسول كوثر عطا كردیم. كوثر یعنی خیر كثیر، هی فاطمةالزهرا (س)
خیر كثیر یعنی فاطمه زهرا سلام آله علیها.
14 - اِنَّما یُریُد اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الّرجْسَ اَهْلَ الْبَیْتَ و یطّهِركُمْ تَطْهیراً.
خدا اراده می كند كه رجس و پلیدی را از شما اهل بیت ببرد (احزاب / 32)
و شما را پاك كند البته در مورد این ایه مباركه در اوایل این كتاب مشروحاً بحث شده است و در این جا تنها به این نكته اشاره می كنیم آن كس را كه خدا پاكیش را تا روز محشر در قرآن كریمش مورد تأیید قرار داده حضرت زهرا سلام اله علیها است.
15 - وَ الّذیَنَ یَقُولُونَ رَبّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجنا وَ ذُرّیاتِنا قُرّةاعْیُنٍ.
و آنها كه می گویند پروردگارا ببخش از برای ما از زنان ما فرزندانی كه موفق به طاعت و عبادت تو باشند وصاحب فضایل شوند كه از دیدن آنها چشم پدر و مادر روشن شود دنبال آیه دارد: واجعلنا لِلْمُتّقیَن اماماً. (فرقان / 74) و برای ما از پرهیزكاران امام قرار ده. در تفسیر صافی و مناقب ابن شهر آشوب آورده اند كه سعیدبن جبیرگفت والله این آیه مخصوص امیرالمومنین علی علیه السلام است كه مكرر در دعای خود می گفت: ربنا هب لنا من ازواجنا یعنی فاطمه و ذریاتنا یعنی حسن و حسین (ع) و در تفسیر قمی از امام صادق (ع) نقل كرده كه فرمود:
ازواجنا (یعنی خدیجه كبری) و ذریاتنا یعنی فاطمه زهرا (س) و قرةاعین یعنی حسن و حسین علیهمالسلام واجعلنا للمتقین اماماً. یعنی امیرالمومنین علی علیه السلام و امامان بعد از آن حضرت.
16 - از جمله آیات نورانی قرآن كه در عظمت شخصیت حضرت فاطمه زهرا و علهماالسلام نازل شده آیه 16 سوره مباركه سجده است. تَتَجافی جُنَوبُهْم عَنِ المَضاجِع یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفَاً وَ طَمَعاً وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ.
یعنی شبها (هنگامی كه همه مردم در خوابند) از بستر خواب پهلو جدا نموده و برای عبادت قیام می كنند و پروردگارشان را بخوانند و نماز كنند از روی بیم از عذاب آخرت و امیدواری به پاداش های الهی و از آنچه ما به آنها داده ایم ازمال و سایر نعمت ها به دیگران بخشش نمایند.
می نویسند: این ایه در شب زفاف فاطمه (ع) نازل گردیده است.
حضرت امیرالمؤمنین می فرماید: در شب زفاف زمانی نگذشت كه فاطمه زهرا علیهاسلام برخاست و چراغ را خاموش كرد از شدت حیا و حجاب اسماء گفت: چندان نور و روشنایی از جمال زیبای حضرت فاطمه زهرا وهمسرش تابنده و درخشنده بود كه خانه روشن ومنور گردید حضرت امیر فرمود: كه در دفعه اول چون به رخساره حضرت زهرا (س) نظر انداختم هیبتی در دلم قرار گرفت مثل این كه رسول خدا را دیدم و آن بانوی با عظمت در زیبایی و حسن صورت و تناسب اندام و راه رفتن شبیه ترین كس به پدر بزرگوارش حضرت رسول اكرم صلی الله علیه وآله بود. در پایان این فصل قصیده غّرایی از یكی از شعراء در مدح و منقبت حضرت زهرا سلام آله علیها نقل می كنیم كه اهل ذوق به وجد آیند.
ابیات قصیده طولانی است به قدر نیاز در این كتاب آورده شده است:
چیزی نگذشت كه هر دو شفا یافتند، در حالی كه از نظر مواد غذایی دست خالی بودند علی علیه السلام مقداری جو قرض نمود و فاطمه علیهاالسلام یك سوم آن را آرد كرد و نان پخت، هنگام افطار سائلی بر در خانه آمد و گفت: السلام علیكم یا اهل بیت محمد صلی الله علیه وآله سلام بر شما ای خاندان پیامبر (ص) مستمندی از مستمندان مسلمین هستم غذایی به من بدهید خداوند بر شما از غذاهای بهشتی مرحمت كند، آنها همگی آن مسكین را بر خود مقدم داشتند سهم خود را به او دادند و آن شب جز با آب افطار نكردند.
روز دوم همچنان روزه گرفتند و موقع افطار وقتی كه غذا را آماده كرده بودند (یعنی همان نان جوین را بر سر سفره نهاده بودند) یتیمی بر در خانه آمد و تقاضای كمك كرد آن شب نیز ایثار كردند و غذای خود را همگی به او دادند و بار دیگر خود با آب افطار كردند و روز بعد را نیز روزه گرفتند در سومین روز اسیری هنگام افطار بر در خانه آمد و تقاضای كمك كرد باز هر كدام سهم غذای خود را به او دادند و خود با آب افطار كردند هنگامی كه صبح شد علی علیه السلام دست حسن (ع) و حسین (ع) را گرفته بود وخدمت رسول خدا صلی الله علیه واله آمدند هنگامی كه رسول خدا (ص) آنها را مشاهده كرد دید از شدت گرسنگی می لرزند فرمود: این حالی را كه در شما می بینم برای من بسیار گران است سپس برخاست و با آنها حركت كرد هنگامی كه وارد خانه حضرت فاطمه زهرا سلام آله علیها شد دید در محراب عبادت ایستاده در حالی كه از شدت گرسنگی شكم او به پشت چسبیده و چشمهایش به گودی نشسته، پیامبر (ص) ناراحت شد. در همین هنگام جبرئیل نازل گشت و گفت ای محمد این سوره را بگیر، خداوند با چنین خاندانی به تو تبریك می گوید سپس سوره مباركه (هَلْ اَتی) را بر او خواند و بعضی از مفسران معتقدند كه از آیه پنجم سوره مباركه (هَلْ اَتی) تا كانَ سَعْیُكَمْ مَشْكُوراً كه مجموعاً هیجده آیه است در این موقع نازل گشت. [1] علمای شیعه همه اتفاق نظر دارند كه این هیجده آیه یا مجموع این سوره در ماجرای فوق نازل شده است.
بسیاری از متعصبان و مخالفان اهل بیت تلاش می كنند كه در كتابهای خود ثابت كنند كه این سوره (هَلْ اتی) از سوره های مكی است و حال آن كه داستان شأن نزول مربوط به بعد از تولد امام حسن و امام حسین علیهماالسلام است و آنها نیز در مدینه به دنیا آمده اند!
بعضی از بهانه جویان كه حاضر نیستند این آیات را از فضایل اهل بیت علیهم السلام بدانند از طریق دیگر وارد شده اند و آن این كه می گویند مگر ممكن است سه روز تحمل گرسنگی را داشته باشند؟! و فقط با آب افطار كنند ولی این مسئله امروز در دنیا مورد قبول است كه بسیاری از پزشكان برای علاج بیماران خود دستور امساك را صادر می كنند و ای بسا برای درمان قطعی بیماران خود گاهی چندین روز از خوردن هر نوع غذا مریض خود را منع می كنند و اتفاقاً به نتیجه می رسند.
عجیب تر این كه مرحوم علامه امینی صاحب كتاب الغدیر در جلد سوم این كتاب از 34 نفر از علمای معروف اهل سنت نام می برد كه این حدیث را در كتابهای خود آورده اند و در بعضی از روایات از خود علی علیه السلام نقل شده كه در موارد متعدد به نزول این آیات در مورد خود و فرزندانش در مقابل مخالفان استدلال كرده است. [2] .
11 - حم وَ الْكِتابِ الُمبین اِنّا اَنْزَلناهُ فی لَیْلَةٍ مُبارَكَةٍ... دُخان (1-2) حّم یعنی قسم به قرآن حكمت بیان كه ما قرآن را در شبی مبارك نازل كردیم. در تفسیر صافی به روایت از حضرت امام موسی كاظم علیه السلام نقل كرده: مردی نصرانی از آن امام معصوم علیه السلام از باطن این آیه سؤال كرد آن حضرت فرمود: حم = حضرت محمد (ص) است والكتاب المبین حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام است، و اما لیلة مبارك حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها است.
12 - اِنّا اَنْزَلناه فی لَیْلَةِ الْقَدْر. (قدر/1)
همانا ما قرآن را در شب قدر نازل كردیم در تفسیر فرات بن ابراهیم اینگونه آمده است:
القدر، الله، و اللیلة فاطمه. قدر خداوند است، لیلة فاطمه زهرا سلام علیها است.
13 - اِنّا اَعْطَیْناكَ الْكَوْثَر. (كوثر/1)
ما به تو ای رسول كوثر عطا كردیم. كوثر یعنی خیر كثیر، هی فاطمةالزهرا (س)
خیر كثیر یعنی فاطمه زهرا سلام آله علیها.
14 - اِنَّما یُریُد اللّهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الّرجْسَ اَهْلَ الْبَیْتَ و یطّهِركُمْ تَطْهیراً.
خدا اراده می كند كه رجس و پلیدی را از شما اهل بیت ببرد (احزاب / 32)
و شما را پاك كند البته در مورد این ایه مباركه در اوایل این كتاب مشروحاً بحث شده است و در این جا تنها به این نكته اشاره می كنیم آن كس را كه خدا پاكیش را تا روز محشر در قرآن كریمش مورد تأیید قرار داده حضرت زهرا سلام اله علیها است.
15 - وَ الّذیَنَ یَقُولُونَ رَبّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجنا وَ ذُرّیاتِنا قُرّةاعْیُنٍ.
و آنها كه می گویند پروردگارا ببخش از برای ما از زنان ما فرزندانی كه موفق به طاعت و عبادت تو باشند وصاحب فضایل شوند كه از دیدن آنها چشم پدر و مادر روشن شود دنبال آیه دارد: واجعلنا لِلْمُتّقیَن اماماً. (فرقان / 74) و برای ما از پرهیزكاران امام قرار ده. در تفسیر صافی و مناقب ابن شهر آشوب آورده اند كه سعیدبن جبیرگفت والله این آیه مخصوص امیرالمومنین علی علیه السلام است كه مكرر در دعای خود می گفت: ربنا هب لنا من ازواجنا یعنی فاطمه و ذریاتنا یعنی حسن و حسین (ع) و در تفسیر قمی از امام صادق (ع) نقل كرده كه فرمود:
ازواجنا (یعنی خدیجه كبری) و ذریاتنا یعنی فاطمه زهرا (س) و قرةاعین یعنی حسن و حسین علیهمالسلام واجعلنا للمتقین اماماً. یعنی امیرالمومنین علی علیه السلام و امامان بعد از آن حضرت.
16 - از جمله آیات نورانی قرآن كه در عظمت شخصیت حضرت فاطمه زهرا و علهماالسلام نازل شده آیه 16 سوره مباركه سجده است. تَتَجافی جُنَوبُهْم عَنِ المَضاجِع یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفَاً وَ طَمَعاً وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ.
یعنی شبها (هنگامی كه همه مردم در خوابند) از بستر خواب پهلو جدا نموده و برای عبادت قیام می كنند و پروردگارشان را بخوانند و نماز كنند از روی بیم از عذاب آخرت و امیدواری به پاداش های الهی و از آنچه ما به آنها داده ایم ازمال و سایر نعمت ها به دیگران بخشش نمایند.
می نویسند: این ایه در شب زفاف فاطمه (ع) نازل گردیده است.
حضرت امیرالمؤمنین می فرماید: در شب زفاف زمانی نگذشت كه فاطمه زهرا علیهاسلام برخاست و چراغ را خاموش كرد از شدت حیا و حجاب اسماء گفت: چندان نور و روشنایی از جمال زیبای حضرت فاطمه زهرا وهمسرش تابنده و درخشنده بود كه خانه روشن ومنور گردید حضرت امیر فرمود: كه در دفعه اول چون به رخساره حضرت زهرا (س) نظر انداختم هیبتی در دلم قرار گرفت مثل این كه رسول خدا را دیدم و آن بانوی با عظمت در زیبایی و حسن صورت و تناسب اندام و راه رفتن شبیه ترین كس به پدر بزرگوارش حضرت رسول اكرم صلی الله علیه وآله بود. در پایان این فصل قصیده غّرایی از یكی از شعراء در مدح و منقبت حضرت زهرا سلام آله علیها نقل می كنیم كه اهل ذوق به وجد آیند.
ابیات قصیده طولانی است به قدر نیاز در این كتاب آورده شده است:
[1] الغدير، ج 107 / 3 تا 111 با اختصار.
[2] الميزان ج 224/20 - احتجاج طبرسي - تفسير نمونه ج 347/25.